Search This Blog

Saturday, April 7, 2007

Zo is het toevallig ook nog eens een keer..


Begin jaren zestig ontdekt Mies Bouwman in Engeland (in Nederland naar de BBC kijken was nog geen optie) 'That Was The Week That Was', een satirisch televisieprogramma waar ze zo enthousiast over raakt dat ze voor de AVRO een Nederlandse versie wil maken.
De AVRO vraagt Mies echter eerst om de televisieactie 'Open het dorp' te presenteren, waarin geld wordt ingezameld voor een speciaal voor gehandicapten te bouwen dorp bij Arnhem. Het programma groeit uit tot een 24-uurs televisiespektakel. In die jaren is er enorme behoefte aan bekrachtiging en ankering: een ordelijk wereldbeeld, integere helden met breed gezag en vooral ook veel gedeelde ervaringen. Mies richt zich tot geheel Nederland met haar ‘lieve, lieve mensen’ en laat ons weer even voelen dat we samen sterk zijn, een geweldig geefrecord vestigen en een mooi ideaal werkelijkheid maken: “een grote familie.. we hadden elkaar weer gevonden. Er werd een dorp geopend. En dat dorp heette Nederland.” (W. L. Brugsma). Mies Bouwman wordt direct na het programma heilig verklaard door de kijkers en de media; een icoon van warme integriteit.
Ook andere programmamakers ontdekken ondertussen het programma 'That Was The Week'. Herman Wigbold, eindredacteur van VARA's 'Achter het Nieuws', zoekt contact met Mies Bouwman en al snel beginnen de plannen een concrete vorm te krijgen. Rinus Ferdinandusse, Jan Blokker en Dimitri Frenkel Frank worden benaderd voor het schrijven van teksten. Samen met o.a. Yoka Berretty en Gerard van het Reve voeren zij de sketches uit. Fractievoorzitter van de PvdA en voorzitter van de VARA J. Burger: "we krijgen er vast moeilijkheden mee maar we moeten het maar proberen." Op 9 november 1963 verschijnt de eerste aflevering van 'Zo is het toevallig ook nog eens een keer' op de buis.

De VARA voorzitter krijgt al snel meer gelijk dan hij ooit had kunnen bedenken. De derde uitzending, op zaterdag 4 januari 1964, zet het land volledig op zijn kop. Peter Lohr leest dan een tekst voor waarin hij de televisieverslaving in bijbelse bewoordingen hekelt:"Geef ons heden ons dagelijks programma. Wees met ons, o beeld, want we weten niet wat we zonder u zouden moeten doen".
De tekst wordt bekend onder de naam ‘Beeldreligie’ en zorgt binnen twee dagen voor een nationale rel van ongekende omvang. Alle media, de politiek, maar vooral ook de rest van Nederland, bemoeit zich met de rel. In 1964 is er nog maar één televisienet en iedereen die kijkt, spreekt de volgende dag over het programma. Minister president Marijnen geeft al op zondag een verklaring uit waarin hij zegt dat verantwoordelijke minister Bot maatregelen overweegt om herhaling te voorkomen. Maandag na de uitzending opent De Telegraaf de publieke aanval: ‘het wordt nu tijd dat de VARA zich heel duidelijk realiseert, dat het Nederlandse publiek niet gediend is van schimpscheuten op het koninklijk huis, en nog minder van godslastering’. Waarna de namen van alle medewerkers genoemd worden. Het regent ingezonden brieven, de een nog feller dan de ander. Eén van de (anonieme) brieven begint zelfs met "lelijke vuile jodin ...de Duitsers hebben er toch nog een vergeten". Opvallend vaak wordt er in ‘wij-zij’ termen gesproken (altijd een duidelijke uiting van de behoefte aan ordening en overzicht): joden, heidenen, hoeren, ‘een troep homofielen’, communisten, de termen vliegen de de makers om de oren, om ze duidelijk te maken dat ze zich ‘buiten de Nederlandse maatschappij plaatsen’ met dit optreden. De gelederen worden gesloten. Van alle kanten wordt gesmeekt om ‘strenge maatregelen’ van ‘hogerhand’ (“is er dan helemaal geen censuur?” uit een ingezonden brievenschrijver zijn gemoed), de VARA moet worden beknot in zijn zendtijd, Justitie moet ingrijpen, de booswichten moeten voor de rechter gedaagd worden. In Pays Bah, een ‘polemische beschrijving’ van het gebeurde (redactie o.a. Harry Mulisch), trekt Han Lammers de volgende conclusie: ‘uit de reacties werd duidelijk dat er een bijzonder virulente en rancuneuze ergernis was gegroeid tegen het ‘andere’, het van de maatschappelijke mores afwijkende..’. Daarmee beschrijft hij treffend de tijdgeest die bij een gesloten periode hoort: hunkering naar gezag en vermijding van nieuwe impulsen. ‘Zo is het..’ is zijn tijd misschien een beetje te ver vooruit.

De programmamakers krijgen, met dank aan de Telegraaf, zelf veel dreigbrieven en telefoontjes. Er zijn aanwijzingen dat het oudste kind van Mies Bouwman ontvoerd zal worden. Dat vooral Bouwman slachtoffer wordt van bedreigingen is wel te begrijpen. Ze is tenslotte nog steeds de aardige, heilige Mies van 'Open het Dorp', die staat voor alles wat goed is aan Nederland: “dat dit kan gebeuren onder eindredactie van een katholiek, met medewerking van Mies Bouwman, die ooit het symbool van de naastenliefde was...het is onbegrijpelijk’, schrijft een dagblad. In een gesloten tijdgeest wordt inconsistent gedrag niet gewaardeerd. Iemand is ofwel ‘goed’ ofwel ‘slecht’. Naast de enorme agressie komt er daarom ook al vrij snel een gerucht in de wereld dat Mies zich enorm verzet zou hebben tegen het gewraakte onderdeel van het programma. De ene helft probeert haar heiligenstatus te handhaven, de andere helft haar als heks te verbranden. Alleen zo kan men de rust en de status quo voor zichzelf handhaven.
Mies Bouwman houdt het na nog een vierde uitzending voor gezien, omdat de bedreigingen haar te veel worden. Ze is daarmee het slachtoffer van twee botsende tendenzen. Er is een langzaam aanzwellende ondertoon van vernieuwing en exploratie, maar als icoon van de bovenliggende tijdgeest van orde en ankering kan Mies daar geen invulling aan geven. In 1964 wordt nog hard op de rem getrapt. Nederland is niet toe aan een villeine heilige Mies en exploraties die de orde en de rust verstoren.
Ook het programma zelf haalt de omslag in de tijdgeest niet meer, hoewel het er zeker aan bijgedragen heeft. In het derde seizoen, waarin de latere staatssecretaris Aad Kosto vieze woorden uitspreekt ("ik was de eerste in Nederland die het woord neuken op de televisie uitsprak"), valt het doek nadat de VARA-leiding een sketch over de gebeurtenissen rondom het huwelijk van Beatrix en Claus uit het programma wil hebben. De makers kunnen daar niet in mee gaan.
En Mies Bouwman presenteerde de rest van de jaren zestig een degelijk, maar vooral ook ‘gezellig’ interview programma, waarin slechts sporadisch een exploratieve toon aangeslagen werd.

2 comments:

Anonymous said...

Nice post. I was checking continuously this blog and I'm impressed! Very useful info particularly the last part :) I care for such info much. I was seeking this certain information for a very long time. Thank you and good luck.

Also visit my blog - http://150.145.13.99:81/mediawiki/index.php?title=Clothing_For_Women_Online

Anonymous said...

He enrolled in the next level. However, free mobile games are
an intrinsic part of these devices is has already
been downloaded by more than that. It has an elegant interface that may help
you track down the special rewards. It is advisable to
check the technology hoodWhile the average fixed line bandwidth speeds in other FPS
and that is a matter of fact, mobile games, but it can be enjoyed.
The atmosphere is pretty entertaining and harmless
way of separating a boy named Austin by way of getting bored.


my blog post: Criminal case cheats for ipad